Beschermde planten en dieren

De Omgevingswet vervangt de oude Wet natuurbescherming. In de wet staan regels die moeten voorkomen dat kwetsbare planten- en diersoorten verdwijnen. Deze regels gelden voor iedereen (inwoners, bedrijven, organisaties, overheden) en overal (dus ook buiten natuurgebieden). 

Dit zijn de belangrijkste punten van soortenbescherming in de Omgevingswet:

1. Beschermingsregime

De bescherming van soorten is gebaseerd op Europese regels, zoals de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn, en op Nederlandse wetten. Het is verboden om:

• beschermde dieren te doden, vangen of verstoren
• het leefgebied van beschermde soorten te vernielen;
• beschermde planten te plukken of te beschadigen.

Veelvoorkomende beschermde soorten in onze gemeente zijn de das, bever, roek, huismus, verschillende vleermuizen, alpenwatersalamander en lange zonnedauw. Een volledige lijst vindt u op de website van Natuurinclusief. In het broedseizoen zijn alle vogels beschermd. 

2. Flora- en fauna-activiteiten

Een flora- en fauna-activiteit is een handeling waarbij beschermde soorten in het geding kunnen komen. Voorbeelden hiervan zijn:

• het renoveren of slopen van een gebouw met nesten van vogels of vleermuizen;
• het kappen van bomen met vaste nesten of vleermuisholtes;
• bouwprojecten die leefgebieden vernielen, zoals woningbouw, aanleg van wegen of uitbreiding van bedrijventerreinen;
• het organiseren van evenementen.

Voor zulke activiteiten kan een omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit nodig zijn. De provincie Limburg beoordeelt en verleent deze vergunning. Meer informatie hierover leest u op deze webpagina van de Provincie Limburg.

Gaat u werkzaamheden uitvoeren, zoals kappen, isoleren, onderhoud, slopen , bouwen of een evenement organiseren? Dan moet u eerst onderzoeken of er beschermde soorten aanwezig zijn.

Wanneer is onderzoek nodig?

Onderzoek is verplicht:

• Als u vermoedt dat er beschermde soorten zijn. Zodra u plannen maakt voor (onderhouds)werkzaamheden, moet u laten onderzoeken of beschermde soorten aanwezig zijn.
• Bij een aanvraag voor een omgevingsvergunning. Bij een aanvraag voor een ‘omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit’ voegt u een ecologisch onderzoeksrapport toe. Dit geldt vooral bij ruimtelijke ingrepen zoals herontwikkeling, sloop of (nieuw)bouw. Een aanvraag voor de omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit doet u bij de provincie. 

Het onderzoek laat zien of uw plannen gevolgen hebben voor dieren of planten. Als dat zo is, moet u maatregelen nemen om schade te voorkomen.

Natuurwaardenkaart

De gemeente Gennep heeft een Natuurwaardenkaart. Op deze kaart ziet u waar beschermde dieren zijn aangetroffen en waar ze waarschijnlijk voorkomen. De kaart helpt u bij het voorbereiden van een flora- en fauna-onderzoek bij bouw, verbouw, sloop of nieuwbouw. Let op: ook als er op de kaart niets staat, geldt altijd de zorgplicht. Wees dus altijd voorzichtig. Meer informatie vindt u op deze pagina over de natuurwaardenkaart. 

Quickscan Flora en Fauna

Een ecologische quickscan is een eerste verkennend onderzoek. Het geeft aan of er beschermde soorten kunnen voorkomen en of uw plannen invloed hebben op deze soorten. De quickscan kan de volgende uitkomsten hebben:

1. Geen conflict: Er zijn geen beschermde soorten aangetroffen, dus er is geen aanvullend onderzoek nodig.
2. Mogelijk conflict:
   1. Er is een vermoeden van de aanwezigheid van beschermde soorten, waardoor aanvullend, soortgericht onderzoek nodig is.
   2. Er is een vermoeden van de aanwezigheid van beschermde soorten, maar negatieve effecten kunnen worden voorkomen door het nemen van bepaalde maatregelen (een voorbeeld is het werken buiten het broedseizoen, of het uitzetten van bouwverlichting ’s nachts; deze maatregelen staan beschreven in de conclusies van een quickscan of in een ecologisch werkprotocol). 

De zorgplicht is de basis van de omgevingswet, en verplicht iedereen om zorgvuldig met de natuur om te gaan. De Omgevingswet kent twee soorten zorgplicht: 

• Algemene zorgplicht: Iedereen moet voldoende zorg besteden aan de leefomgeving. Deze plicht geldt altijd, ook zonder vergunning.
• Specifieke zorgplicht: De ecoloog die het onderzoek uitvoert kan de initiatiefnemer verplichten om extra maatregelen te nemen, ook als de activiteit geen vergunning nodig heeft.

Het Natuurnetwerk Nederland bestaat uit bestaande en nieuwe natuurgebieden. In Limburg heet dit het Natuurnetwerk Limburg. Het netwerk zorgt dat natuurgebieden beter met elkaar verbonden zijn en beschermt ze tegen aantasting. In onze gemeente horen onder andere bij dit netwerk:

• de Natura 2000-gebieden,
• het Niersdal,
• het Heijense Bos,
• de Gebrande Kamp,
• en de strook langs het Reichswald.

Soortenbescherming geldt zowel binnen als buiten deze natuurgebieden.

Wilt u uw woning isoleren? Dan kunt u te maken krijgen met beschermde soorten, zoals vleermuizen of vogels. Bij spouwmuurisolatie en dakisolatie is meestal ecologisch onderzoek verplicht.

De provincie staat tijdelijk toe dat mensen op een natuurvriendelijke manier isoleren, zonder dat er eerst onderzoek nodig is. Dat mag alleen als u werkt met een gespecialiseerd isolatiebedrijf. Deze zorgt dat de dieren eerst wegvliegen en verblijfplaatsen of nestkasten beschikbaar zijn. Ook houden ze rekening met het broed- en winterseizoen. Meer informatie vindt u op deze website over Natuurvriendelijk Isoleren.

De gemeente Gennep werkt aan een Soortenmanagementplan (SMP). Hiermee kunt u straks in veel gevallen isoleren zonder individueel onderzoek, als u het vastgestelde protocol volgt. Het plan is naar verwachting eind 2027 klaar. Tot die tijd helpt de gemeente woningeigenaren met advies, uitvoering en soms subsidie. Meer hierover leest u op onze pagina over de isolatieregeling. 

Ziet u iemand iets doen wat schadelijk is voor de natuur? Bijvoorbeeld het snoeien van bomen met nesten tijdens het broedseizoen? Dan kan er sprake zijn van een overtreding van de Omgevingswet. 

U kunt dit melden bij de Provincie Limburg of de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).