Ecologisch maaibeheer

Welke machines we waar gebruiken, en welk beheertype wordt toegepast is uitgewerkt op de beheerkaart. Die vindt u hier. 

Het hele gedachtengoed achter het ecologisch maaibeheer staat in het Bermbeheerplan.

Maaironde najaar 2023

Vanaf 23 oktober starten we met de maaironde van het najaar in de gemeentelijke bermen en grasvlakten. Ook dit jaar maaien we niet alles, dit doen we zodat insecten en kleine dieren een schuilplek hebben. Voordat we gaan maaien vindt een controle plaats naar (beschermde) soorten en om te zien hoe de bermen erbij staan. De maaironde van het najaar doen we zo laat mogelijk zodat planten en hun zaden kunnen verspreiden voor het volgende groeiseizoen. Het maaiwerk wordt uitgevoerd door idverde Realisatie.

De 3 meest voorkomende maatregelen die u gaat tegenkomen zijn: 

1. Maai-zuigen: ‘reguliere’ bermen maaien we in zijn geheel met een maai-zuig-machine waarbij het maaisel direct wordt afgevoerd. 
2. Gefaseerd maaien in ecologisch-kansrijke bermen (zoals het laatste gedeelte van de Bloemenstraat en delen van de Ringbaan). We maaien nu ongeveer 50% en het maaisel wordt direct afgevoerd.
3. ‘Slingermaaien’ (zoals het Weverpark en de Groene Gracht): in een slingerend patroon maaien we 60% van de begroeiing. Het maaisel blijft enkele dagen liggen, waarna het verzameld en afgevoerd wordt. Zo ontstaat door de tijd een mozaïek van verschillende leeftijden en fases begroeiing. 

Maaisel afvoeren 

Omdat veel bermen in de gemeente voedselrijk zijn, voeren we maaisel af. In voedselrijke bermen zijn grassen vaak dominant over andere planten, waardoor kruiden vaak weg blijven. Door een deel van de voedingsstoffen uit de berm te halen, creëren we een eerlijk speelveld tussen grassen en kruiden. Zo vergroten we de soortenrijkdom in onze bermen. 

Gefaseerd maaien / Slingermaaien

Om kruidachtige planten zonlicht en ruimte te bieden maaien we de ecologisch kansrijke bermen gefaseerd. Dit doen we door de ruigere delen te laten staan. Zo bieden we een overwinteringsgebied voor diverse plant- en diersoorten. De stukken waar begroeiing blijft staan liggen niet vast, tijdens de volgende maaironde slaan we weer andere plekken over. 

Het slingermaaien is in feite een variant op het gefaseerd maaien. Bij slingermaaien maaien we in een slingerend patroon, als het ware een mozaïek vorm, dit kan alleen op de grotere oppervlakken (gazons). Het maaisel laten we een aantal dagen liggen zodat zaden naar de bodem kunnen vallen en dieren en insecten een nieuwe schuilplaats vinden. Aangezien bermen vaak smal zijn maaien we daar gefaseerd in blokken.

Veiligheid

Veiligheid is en blijft een belangrijk onderwerp tijdens de maaironde. We houden reflectorpaaltjes zichtbaar, maaien halve-meterstroken langs wegen en fietspaden en we maaien bij kruisingen zodat deze overzichtelijk blijven. 

Ecologisch maaibeheer in Gennep

Gemeente Gennep heeft gekozen voor ecologisch maaibeheer, omdat dit de biodiversiteit, de overlevingskans van insecten en de belevingswaarde van bermen vergroot. Ecologisch bermbeheer houdt in dat we minder maaien, meer gefaseerd maaien en maaisel afvoeren. Voorheen werd maaisel vaak achtergelaten in de berm. Door het maaisel af te voeren krijgen kruiden de kans om te groeien. 

Veel leefgebied van soorten is al verdwenen of flink gekrompen. Kruidenrijke bermen fungeren vaak als een van de laatste toevluchtsoorden voor deze beestjes. Bloemen in deze bermen worden gebruikt als voedselbron, langer gras wordt gebruikt als schuilgebied of voor het leggen van eitjes en langere aaneengesloten bermen dienen als verspreidingsroute.

We veranderen het eentonige beeld van de bermen in een afwisselende begroeiing met kruiden en kleur. Deze verandering biedt veel kansen voor vlinders, insecten en andere soorten, wat de biodiversiteit van het gebied ten goede komt. Daarnaast zijn bloemige bermen aantrekkelijker voor u als voorbijganger. Op die manier dragen we bij aan het vergroten van de biodiversiteit, het ondersteunen van insectenpopulaties, en het realiseren van kleurrijke en diverse natuur om de hoek. Het ecologisch bermbeheer vloeit voort uit ons groenbeleidsplan.

NB: de opruimplicht voor hondenpoep blijft van kracht, ook in het gras!

Wat voor beheermaatregelen horen bij ecologisch bermbeheer?

Minder maaien betekent niet dat we helemaal niet meer gaan maaien. Een jaarlijkse maaibeurt (vaak in het najaar) blijft nodig om de begroeiing in toom te houden en voor het bevorderen van een bloemrijke laag. Maaisel wordt gelijk opgezogen of opgehaald binnen een week en blijft dus niet meer liggen. Ook gaan we gefaseerd maaien en dit houdt in dat in 1 berm 20 procent van de begroeiing niet gemaaid wordt. Op eerste gezicht lijkt het net of we een stuk vergeten zijn maar niks is minder waar. We doen dit zodat insecten voor de winter een slaapplek/overwinteringsplek kunnen vinden.

Uiteraard staat de veiligheid altijd voorop en worden halvemeterstroken langs fietspaden en kruispunten regelmatig gemaaid. We passen ecologisch beheer toe waar het kan en regulier beheer waar het moet. Voor uw beeldvorming is het ook belangrijk om te weten dat ecologisch bermbeheer niet meteen tot bloemrijke bermen gaat leiden. Hiervoor moet eerst een aantal jaar minder gemaaid worden.

Het ecologisch beheren van onze bermen en gazons pakken we samen op met Idverde Advies Roermond en Idverde Realisatie Venray. 

Wat gaat er buiten veranderen?  

Gemeentelijke bermen

Het maaibeheer in bermen bestaat vaak uit een voorjaarsronde (tussen 15 mei en 15 juni) en een najaarsronde (tussen 15 september en 15 oktober). In de voorjaarsronde maaien we nu alleen nog de ‘zichthoeken’, de eerste halve meter langs de fietspaden van de gemeentelijke bermen en 40% van de wat bredere stroken waar sinusbeheer wordt toegepast. De rest blijft staan. Hierdoor krijgen planten de kans om te bloeien en vinden insecten meer voedsel en meer schuilmogelijkheid.

In de voorjaarsronde wordt er gebruik gemaakt van een machine met maai-zuigcombinatie en een cyclomaaier. De maai-zuigmachine is een geschikte machine voor het verschralen van de bodem, omdat maaisel direct wordt meegenomen. Zo kan het de bodem niet verstikken. Een nadeel van deze machine is dat zaden en insecten ook mee opgezogen worden. Op locaties met een hoge soortenrijkdom houden we hier rekening mee door een andere machine in te zetten, door stukken te laten staan of door op een geschikt tijdstip te maaien. 

Na het opzuigen, voeren we het maaisel af naar een composteerder in Haps. Hiermee investeren we in de lokale economie maar ook op duurzaamheid/circulariteit en hergebruik van materialen.

Gazons en groenstroken

Een aantal grote gazons die geen recreatieve functie hebben maaien we nog maar 3 keer per jaar (voorheen om de 10 dagen). Bij de speeltuinen en speelveldjes blijft het oude beheer van kracht. Daarnaast kijken we welke gazons geschikt zijn voor het ‘sinusbeheer’.

Bij het sinusbeheer worden er bij het maaien altijd stukken overgeslagen, zodat er veel variatie ontstaat op een klein stukje gazon. De eerste ronde wordt er een slingerend pad (‘sinus’) gemaaid over het gazon. De tweede ronde wordt weer een ander stuk gemaaid en wordt het eerste pad overgeslagen. De derde ronde wordt alles gemaaid wat in de eerste 2 rondes niet gemaaid is. Dit type beheer zorgt voor gelaagdheid en structuur in de begroeiing, zodat er altijd wat bloeiends te vinden is. Meer informatie hierover is te vinden bij de Vlinderstichting. 

Inspelen op wat er gebeurt

Ieder jaar stellen we de plannen voor het maaibeheer bij, op basis van de resultaten van een brede evaluatie en wat we te weten komen uit bijvoorbeeld insectentellingen, of het verschijnen van nieuwe plantensoorten. We houden bovendien rekening met de weersomstandigheden, zoals droogte of regenval, en spelen daar flexibel op in.

Helpt u mee?

Wilt u ook een steentje bijdragen in eigen tuin? Dat kan op verschillende manieren. Probeer in de tuin zoveel mogelijk tegels te vervangen door groen. Hiermee lokt u heel veel soorten dieren naar uw tuin en is er overal eten voor veel soorten vogels en insecten. Maak bijvoorbeeld een geveltuintje voor het huis of een border vol met vaste planten en stuiken in de achtertuin. De opsluitrand bij de border kunt u maken van de weggehaalde tegels dat scheelt weer geld. Door minder vaak het gras te maaien en hier en daar wat stukken over te slaan vinden onder meer bijen, kevers, vlinders en hommels meer voedsel. Wist u bijvoorbeeld dat de paardenbloem voedsel biedt aan 27 soorten solitaire bijen! In het najaar en in de winter kunt u gewoon op een paar plekken bladafval en afgestorven plantenresten laten liggen. Dieren halen hier de hele winter voedsel uit of kiezen het als plek voor de winterslaap. Veel nuttige diertjes zoals wormen, spinnen en insecten leven daar beschut en eten de blaadjes op. Op een natuurlijke manier en helemaal gratis wordt ieder jaar gezorgd voor bemesting van de bodem. Meer groen en minder stenen in de tuin is fijn voor jezelf, veel soorten dieren en goed voor het klimaat. Ook op de website van Steenbreek en de Vogelbescherming vindt u tips voor het ecologisch beheren van uw eigen tuin. 

Heeft u suggesties voor het verder uitrollen van ecologisch maaibeheer, wilt u meer weten of wilt u helpen met bijvoorbeeld een insectentelling? Laat het ons weten door een mail te sturen naar groenergennep@gennep.nl.